Spółdzielcze prawo własnościowe do mieszkania powoli odchodzi do lamusa. Od 2007 roku takiego prawa się już nie ustanawia, ale nadal jest ono w obrocie. W porównaniu do zwykłej, pełnej własności, prawo spółdzielcze różni się nieznacznie, jednak różnice te mogą stać się istotne, w zależności od tego, jak chcemy wykorzystywać nasze mieszkanie i czy zamierzamy je kupić z kredytu bankowego. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, jest prawem rzeczowym ograniczonym (w przeciwieństwie do pełnej własności) . Jest to prawo do korzystania z lokalu oraz prawo do rozporządzania swoim prawem, w tym wynajęcia albo oddania do bezpłatnego korzystania zgodnie z przeznaczeniem lokalu. Do tych uprawnień nie jest potrzebna zgoda spółdzielni mieszkaniowej. W razie chęci zmiany przeznaczenia lokalu (np. na lokal użytkowy) potrzebna jest już zgoda ze strony spółdzielni. Spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji, czyli można takie prawo do mieszkania sprzedać, darować, zapisać komuś w testamencie, obciążyć hipoteką. Umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. W sensie prawnym nie będzie to umowa sprzedaży samego mieszkania (które nadal będzie należało do spółdzielni) tylko właśnie prawa do lokalu. Będzie tak nawet wtedy, jeśli założymy księgę wieczystą dla nieruchomości. W takiej sytuacji w dziale II księgi ujawnia się uprawnionego do lokalu, a nie jego właściciela, gdyż właścicielem nadal pozostaje spółdzielnia. Oczywiście posiadanie księgi wieczystej to kwestia obowiązkowa jeśli zamierzamy taką nieruchomość kupić, czy też sprzedać. Dla kupującego daje ona większe bezpieczeństwo. Informuje o stanie prawnym nieruchomości oraz dokładnie ją opisuje. Na podstawie rękojmi wiary publicznej uznaje się, że stan ujawniony w księdze wieczystej jest zgodny ze stanem faktycznym. Oczywiście bez księgi nie ma wpisu hipoteki, a więc nie ma kredytu hipotecznego. Księga więc będzie nieodzowna jeśli zakup mieszkania chcemy finansować poprzez bank. W takiej sytuacji powinniśmy się domagać założenia księgi przez dotychczasowego właściciela, bądź obniżki ceny o koszty z tego wynikające itp. Jak już wspomnieliśmy – nawet jednak z księgą wieczystą – mogą pojawić się problemy ze strony banków. Wszystko przez orzeczenie Sądu Najwyższego z maja 2013, w którym uznano, że nie można zakładać ksiąg dla nieruchomości stojących na gruncie, którego status jest nieuregulowany, a mówiąc prościej – budynek stoi na ziemi nienależącej do spółdzielni. W związku z tym orzeczeniem część banków zachowuje się dużo ostrożniej i obwarowuje udzielenie kredytu przejrzystą sytuacją właścicielską jeśli chodzi o grunt. Dlatego decydując się na zakup takiego mieszkania musimy koniecznie uzyskać wiedzę w zakresie właśnie uregulowań prawnych dotyczących działki, na której postawiony jest budynek. Artykuł zaktualizowany:30 kwietnia 2020